In de Verenigde Staten hebben diverse grote organisaties besloten om de vaccinatie tegen het coronavirus te verplichten voor werknemers. In Nederland is zo’n vaccinatieplicht niet aan de orde. Wettelijk gezien is het (indirect) verplichten van vaccineren ook lastig.
Ter bescherming van werknemers hebben meerdere grote werkgevers in de VS afgelopen week aangekondigd een vaccinatieplicht in te voeren voor personeel dat op locatie werkt. Het gaat in ieder geval om Google, Facebook, Walmart, Disney en Netflix. Bijvoorbeeld Google wil dit beleid ook in andere landen hanteren, afhankelijk van de lokale wetgeving. Ook sommige Europese landen werken aan een vaccinatieplicht, voor zorgpersoneel. In Nederland bestaat er (nog) geen algemene wettelijke plicht tot vaccinatie tegen het coronavirus. Werkgevers kunnen zo’n plicht in principe niet direct of indirect afdwingen. Een vaccinatieplicht voor werknemers is in strijd met het (mensen)recht op lichamelijke integriteit. Bovendien mag een werkgever op basis van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) in principe niet registreren wie er gevaccineerd is.
Bij uitzondering mogelijk indirecte vaccinatieplicht
Vaccinatieregistratie valt onder de bijzondere persoonsgegevens. Een werkgever mag deze onder de AVG alleen verwerken als hij daarvoor een wettelijke grondslag heeft. Voor vaccinatieregistratie ontbreekt een duidelijke wettelijke grondslag. Een bedrijfsarts mag een werknemer wél vragen of hij gevaccineerd is, maar hij mag het antwoord niet met de werkgever delen. Voor sommige risicovolle beroepen (in de zorg) ligt dit allemaal wat genuanceerder; het is mogelijk dat een individueel belang van een werknemer moet wijken voor het collectieve gezondheidsbelang. Dit hangt ook af van de actuele wetenschappelijke inzichten over de mate waarin coronavaccinaties beschermen. Los van de juridische en principiële bezwaren, is een vaccinatieplicht in Nederland nu niet aan de orde omdat een groot deel van de bevolking zich vrijwillig laat vaccineren.
Uiteindelijk toch ontslag na vaccinatiedrang werkgever
Onlangs heeft voor het eerst een rechter binnen het Koninkrijk der Nederlanden moeten oordelen of een werkneemster op staande voet ontslagen kon worden omdat zij zich niet wilde laten vaccineren tegen COVID-19. Het ging om een zaak in Curaçao, waar niet precies dezelfde wet- en regelgeving als in Nederland geldt. De rechter oordeelde dat er geen algemene vaccinatieplicht bestond en zo’n plicht ook niet paste binnen een arbeidsrelatie. Ondanks dat er op de werkplek dicht op elkaar werd gewerkt en goed ventileren niet mogelijk was, was de inbreuk op grondrechten niet gerechtvaardigd. Het ontslag op staande voet werd nietig verklaard. Een verdere samenwerking zou door de botsende belangen echter lastig zijn en dus besloot de rechter het contract alsnog te ontbinden.
Gerecht in eerste aanleg van Curaçao, 16 juli 2021, ECLI (verkort): 132
Bron: HR Rendement